Osteoporose
Wat is osteoporose
We spreken van osteoporose als de botten meer dan gemiddeld verzwakt zijn. Voor iedereen geldt dat de botten vanaf het dertigste levensjaar langzaam steeds minder stevig worden. Bij osteoporose is de verzwakking van de botten sneller en ernstiger dan normaal. Het risico bij zwakkere botten is dat je meer kans hebt op een botbreuk, wat ernstige gevolgen kan hebben.
Osteoporose is een chronische ziekte. Dit wilt zeggen dat als eenmaal osteoporose heb, de aandoening niet weer weggaat. Wel is het mogelijk om de achteruitgang van de botten te vertragen of stoppen. Om deze achteruitgang te vertragen of stoppen is een goede behandeling en aanpassingen en de leefstijl nodig.
Andere namen voor osteoporose zijn: botontkalking of poreuze botten.
Net zoals je spieren is bot een actief levend weefsel. Vanaf de geboorte zijn de botten constant beter met het groeien en steviger worden. Dit proces kun je stimuleren door voldoende beweging en een gezonde voeding met voldoende calcium en vitamine D. Rond het dertigste levensjaar zijn de botten het sterkst. Hierna begint een proces waarbij de botmassa langzaam afneemt. Dit proces kan bij vrouwen sneller gaan, omdat de overgang bijdraagt aan een verzwakking van de botten.
Bij osteoporose is de botmassa sterker verlaagd dan normaal. Daarnaast verandert ook de structuur van de botten. Er ontstaan kleine openingen, het bot is poreus geworden. Dit beide zorgt ervoor dat de botten zwakker zijn dan normaal.
Signalen en risicofactoren
Het eerste signaal van osteoporose is vaak een gebroken bot. Een botbreuk en een leeftijd van boven de 50 is een signaal voor het starten van een diagnose onderzoek naar de sterkte en dichtheid van je botten.
De oorzaak van osteoporose is doorgaans niet bekend, dit wordt primaire osteoporose genoemd. Bij secundaire osteoporose is er wel een oorzaak. Vaak komt deze oorzaak vanuit het gebruik van medicatie (zoals corticosteroïden en bepaalde anti-epileptica), bijvoorbeeld bij bepaalde darm en schildklier aandoeningen.
Behalve van leeftijd en geslacht, hangt de kans om osteoporose te ontwikkelen ook af van andere zaken
- erfelijkheid
- een lage botmassa
- botbreuken in de familie
- één of meerdere botbreuken na het 50e levensjaar;
- langdurig gebruik van corticosteroïden
- roken
- alcohol
- weinig of geen lichaamsbeweging;
- een laag lichaamsgewicht, lage BMI;
- vroegtijdige overgang (vóór 45ste levensjaar);
- onvoldoende inname van calcium;
- een tekort aan vitamine D
- verhoogde neiging tot vallen, duizelig, weinig spierkracht;
- ziekten/aandoeningen zoals een te snelle schildklier, reumatoïde artritis, hormoon-afwijkingen, sommige bloed-, nier-, maag-, darm- en leverziekten, en zeldzame erfelijke aandoeningen.
In de diagnose van osteoporose zijn 4 stappen te maken:
1. Meten van botdichtheid met een DEXA. (DXA)
2. Controle op wervelbreuken, met een VFA of röntgenopname.
3. Laboratorium onderzoeken.
4. Valrisico analyse
Behandeling
De behandeling van osteoporose bestaat uit het voorkomen van verdere achteruitgang van de botmassa. Osteoporose is een chronische aandoening en zal dus ook niet over gaan.
De therapie bestaat uit een combinatie van goed bewegen, de juiste voeding en medicatie (meestal tijdelijk). De combinatie van deze drie is noodzakelijk!!
“Goed bewegen”
Je botten op een actieve manier belasten is het belangrijkste signaal voor je botten om sterk te blijven. Het beste effect behaal je door tegen de zwaartekracht in je botten te belasten. Bijvoorbeeld door middel van wandelen, hardlopen, traplopen, tennissen of dansen.
Verder is spierkrachttraining belangrijk om de spieren sterker te maken en de kans op het vallen wat te verkleinen.
Een goede richtlijn voor de hoeveelheid beweging is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen.
Voeding
Bij mensen met osteoporose is extra aandacht nodig voor bepaalde bouwstoffen. In het bijzonder calcium en vitamine D, Daarnaast zijn ook magnesium en voldoende eiwitten belangrijk voor de botsterkte.
Calcium
Calcium is een belangrijke bouwstof voor de botten. Dagelijks wordt nieuw bot aangemaakt en dit vervangt het verouderd bot. Ook voor de werking van spieren en de hartspier is calcium belangrijk. Op het moment dat er een tekort aan calcium ontstaat, zal dit gebruikt worden voor de spieren en hartspier en vanuit de botten worden weggehaald. Hierdoor wordt het bot zwakker.
Calcium kan vanuit verschillende voedingsproducten behaald worden. Diverse groenten hebben een redelijk gehalte aan calcium, maar voornamelijk de zuivelproducten zijn de belangrijkste bronnen van calcium.
Vitamine D
Vitamine D is van groot belang. Vitamine D zorgt ervoor dat de calcium uit je voeding opgenomen kan worden in het bloed en vervolgens gebruikt kan worden voor de botten.
Vitamine D kun je binnenkrijgen via voeding en via zonlicht. De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Dit is in Nederland soms nog wel een uitdaging.
Verder kun je vitamine D ook uit voeding halen. Het zit in onder meer vette vis, vlees, eieren, melk, boter en margarine.
Medicatie
Er zijn twee verschillende groepen osteoporose medicijnen waar gebruik van gemaakt kan worden. De behandelend arts zal samen met de patiënt besluiten welke medicatie het meest geschikt is.
De eerste groep bestaat uit medicatie die de afbraak van de botten remt en de tweede groep bestaat uit medicatie die de aanmaak van nieuw bot stimuleert. De tweede groep medicatie is wat heftiger en mag ook maar voor een korte periode gebruikt worden, deze medicatie zal ook altijd via een injectie plaatsvinden.